De afgelopen jaren heb ik met wisselende intensiteit naar muziek geluisterd, iets wat ik op de middelbare school helemaal nooit deed. Inmiddels heb ik behoorlijk wat albums achter de kiezen, genoeg om een lijstje van twintig van al mijn favorieten te maken. Aangezien ik met ongenoegen heb moeten toekijken hoe zowel Pitchfork, Allmusic als Rolling Stone dat vreselijke liedje 'Call me maybe' op hun eindejaarslijstjes zette, is dit misschien een goed moment om dit van me af te schrijven. Natuurlijk zal dit lijstje nog wel veranderen in de toekomst, maar dit zijn op dit moment mijn favoriete albums. En gezien hoe moeilijk het was om slechts twintig albums uit te zoeken zal het denk wel even duren voor ik weer zoiets probeer.
20. Arcade Fire - Funeral (2004)
Lange tijd vond ik de enorme lof die werd uitgestort over dit album nogal overdreven, en eigenlijk vind ik dat nog steeds wel een beetje. Funeral klinkt gewoon niet als een muzikaal meesterwerk, nog als een album dat je aan het denken zet. Toch heeft het voldoende indruk op me gemaakt om het hier op mijn lijstje te zetten. De aantrekkingskracht van Funeral is dan ook niets meer dan pure, rauwe emotie, zonder schaamte, zonder terughoudendheid. Niet dat het slecht geschreven is, zeker niet, er is genoeg om over na te denken tijdens de heftige opening en staart van het album, en het wat rustigere midden, maar het zijn gedachten die wat rondzweven tussen de tumult van het onderwerp dat Arcade Fire besloten heeft te tackelen. En dat onderwerp is, je raad het al, de dood, en hoe dit naderende lot als een zwaard van Damocles boven het hele leven hangt, maar ook over hoe er delen van ons zijn die de dood zullen overleven, zelfs als wij dat niet doen. Daar hoef je niet over na te denken, dat voel je gewoon.
19. Pearl Jam - Ten (1991)
Wie Ten opzet hoeft niet lang te wachten voordat de beuk er flink in gaat. Al in het eerste liedje komen de huilende gitaren en de stem van Eddie Vedder, vol van wanhoop en agressie, je al met volle vaart tegemoet. Een voorbode voor dingen die komen gaan. Ten zit zo tjokvol opzwepende en inspirerende rocknummers dat het soms wat aan de overweldigende kant kan zijn. Dat is dan ook het enige wat ik aan te merken heb op dit album: je krijgt haast geen enkele adempauze, het blijft maar door denderen. Daardoor kan het soms nogal een uitputtende tocht naar de eindstreep zijn. Maar met de muziek valt niet te twisten. Ik kan zo'n beetje ieder liedje van Ten op ieder moment afzonderlijk opzetten en enorm genieten. Ieder liedje voelt gewichtig, alsof het een heel verhaal op zichzelf vertelt. Geen enkel nummer voelt als opvulling, of is duidelijk minder dan alle andere. Dat alleen al is een ongelofelijke prestatie. Tel daar nog bij op dat ieder het album vol zit met heerlijke hooks en memorabele melodieën en je hebt het recept voor een klassieker.
18. Sigur Rós - Ágætis byrjun (1999)
Wat ben ik blij dat ik de naam van dit album niet daadwerkelijk hoef uit te spreken. Voor wie het weten wil: het is blijkbaar IJslands. Sigur Rós staat ook bekend om het gebruiken van onzinwoorden in hun teksten, dus zeker kan ik niet zijn. Niet dat het voor mij wat uitmaakt overigens, ik snap van beiden even veel. De muziek moet dan wel heel uitzonderlijk zijn als het alleen al daardoor op een lijstje als deze terecht kan komen. Dat is het dan ook. Ágætis byrjun is de meest unieke muziek ervaring die ik ooit ben tegengekomen. Ongeacht waar ik ben, ik kan mijn oordopjes indoen, dit album opzetten en me in een volstrekt andere wereld wanen. Ágætis byrjun is een ode aan pure schoonheid, een pleidooi dat muziek niet altijd hard of rauw of uitbundig hoeft te zijn om een impact te hebben. In plaats daarvan neemt het rustig de tijd om de luisteraar in te palmen, en een enorm cynicus die daaraan weerstand kan bieden. Ik in ieder geval niet. Ágætis byrjun is ook een album met herinneringen, een geruststellende stem in mijn oor voor turbulente momenten, of momenten waarop het gewoon even fijn is je in een andere wereld te wanen.
17. Eminem - The Marshal Mathers LP (2000)
Vandaag de dag dag is Eminem gewoon een van die vele middelmatige rappers die af en toe een hitje heeft. Maar hoe anders was die situatie aan het begin van deze eeuw. Als Eminem in 2003 was overleden, had hij waarschijnlijk in het rijtje Jim Morrison, John Lennon, Kurt Cobain gestaan. Dat is met name te danken aan drie albums die hij tussen 1999 en 2002 maakte, waarvan deze over het algemeen als de beste wordt beschouwd. The Marshal Mathers LP is een album dat klinkt als razernij, soms tot het angstaanjagende aan toe, maar met net genoeg knipogen om te weten dat het allemaal maar fantasie is. Dat is wat Eminem zo goed maakt: hij kan gevaarlijk klinken, maar drijft even goed de spot met zichzelf ("You better, get rid of that nine, it ain't gonna help. What good's it gonna do against a man that strangles himself?"). Het is af en toe ook een uitdagend album. Wanneer het even heel serieus wordt tijdens "Stan" of tijdens het meest duistere en geweldadige nummer "Kim" lopen de koude rilling je over de rug en kan het soms moeilijk zijn te blijven luisteren. Maar stoppen wil je zeker niet.
16. Led Zeppelin - Led Zeppelin IV (1971)
Led Zeppelin heeft zoveel goede albums gemaakt dat het erg moeilijk is er maar eentje uit te kiezen. Als het dan toch moet, dan maar het album waar "Stairway to Heaven" op staat. Iedereen kent het, iedereen vindt het geweldig. De rest van het album is echter ook zeer de moeite waard. Dit is Led Zeppelin op het top van hun kunnen. Allerlei muziekstijlen passeren de revue: van Hardrock tot klassieke jaren vijftig rock-'n-roll (maar dan in een nieuw jasje), van ballades tot blues, en dat alles in acht nummers. Maar nooit klinkt een nummer alsof het niet thuishoort bij deze band of dit album, alles wordt moeiteloos aangepast aan de stijl die de band al jaren aan het perfectioneren was. Led Zeppelin werd indertijd vaak beschuldigd van het maken van oppervlakkige muziek die zijn populariteit vooral te danken had aan naamsbekendheid en goede marketing. Om het tegendeel te bewijzen werd de naam van de band weggelaten van de platenhoes, zodat de muziek op zichzelf zou staan. Ondanks dat werd Led Zeppelin IV een doorslaand succes. Gelukkig maar, want dit album verdiend het.
15. The Smashing Pumpkins - Mellon Collie and the Infinite Sadness (1995)
Achtentwintig liedjes en ruim twee uur lang kan je genieten van een luistersessie naar Mellon Collie and the Infinite Sadness, een album waarvan zelfs de naam heerlijk is om uit te spreken. Het moest de The Wall van de jaren negentig worden: een conceptalbum dat het verwarde, radeloze gevoel van de adolescentie vangt, verpakt in een dikke laag tijdgeest. Voor wie slechts enkele liedjes van The Smashing Pumpkins kent ligt de vergissing op de loer ze in een hokje te plaatsen waar ze niet in horen. Ja, er staan enkele (voor die tijd) harde metal nummers op, maar dat zou je niet denken als je het album net hebt opgezet en de zachte pianoklanken van de titelsong je tegemoet klinken. Noch als het tweede nummer, het symfonische "Tonight, Tonight", begint te schallen. Mellon Collie klinkt soms apathisch, soms getergd, soms vol van levensvreugde. De muziek veranderd mee in stijl en toon, niet gehinderd door beperkingen van éen genre. Mellon Collie mag dan nooit de status van The Wall hebben bereikt, in kwaliteit blijft het niet ver achter.
14. My Bloody Valentine - Loveless (1991)
Dat ik Loveless een fantastisch album vind moge duidelijk zijn, maar waarom eigenlijk? Dat is altijd een lastig verhaal bij abstracte kunst, en Loveless is verreweg het meest abstracte album op deze lijst. De teksten zijn voor het grootste deel onverstaanbaar, de gitaren soms zoveel vervormd dat ze niet eens meer als gitaren te herkennen zijn en de melodieën zijn ongrijpbaar, als ze al te horen zijn. Loveless klinkt haast paradoxaal in hoe het schitterende muziek laat verijzen uit de onoorbare herrie. Het is muziek door een kleurenfilter, een waas waarin alleen nog vage vormen hoorbaar zijn. De muziek is simpel maar gecompliceerd, lelijk maar ontzettend mooi, droevig maar vreugdevol. Waar andere albums een specifiek verhaal proberen te vertellen met een combinatie van tekst en muziek, hoeft Loveless het niet eens te proberen. Het is al die dingen waar andere albums over proberen te vertellen. Het is een eindeloze bron van energie waar ik iedere keer dat ik er naar luister weer iets nieuws in kan ontdekken.
13. Pavement - Crooked Rain, Crooked Rain (1994)
Pavement is voor mij de belichaming van vroege en midden jaren negentig indie-rock. Dat terwijl ze een geheel eigen stijl hadden die ver af stond van de sombere, ruigere stijl die het decennium typeerde. Crooked Rain, Crooked Rain is wat mij betreft hun beste werk: een album zonder duidelijke boodschap, maar dat de luisteraar toch een hart onder de riem wil steken. Dat is wat mij met name aanspreekt, zonder echt iets te zeggen biedt het toch een soort troost. Het is een viering van het leven, met al zijn ups en downs, en ik kan er nooit naar luisteren zonder een glimlach te vertonen. Het is bijna aandoenlijk in zijn naïviteit. Behalve dat klinkt het geheel vrij simpel, rechttoe rechtaan. De gitaren pingelen lekker weg, met af en toe een huilende uithaal, terwijl zanger Stephen Malkmus met zijn niet al te indrukwekkende stem teksten zingt waarvan de betekenis mij nog steeds grotendeels ontgaat. Crooked Rain, Crooked Rain is een album voor wie gewoon even lekker naar niet te zware muziek willen luisteren om hun gedachten te verzetten. Daarin is het een toonbeeld van perfectie.
12. Pink Floyd - The Wall (1979)
Eigenlijk is The Wall veel te goed om door een snotneus als ik enkel op nummer twaalf op zijn lijstje te worden gezet. Pink Floyd toonde zichzelf de ware opvolger van The Who met deze bijna anderhalf uur durende rock opera die de langzame neerwaartse spiraal naar sociaal isolement van een man volgt, beginnend bij zijn geboorte. Als ik één puntje van kritiek zou moeten noemen, dan zou het zijn dat dit album enigszins het tegenovergestelde probleem heeft van Ten: er zijn te veel dode momenten. Pink Floyd heeft nooit een reputatie gehad van het maken van rappe muziek, maar dat wordt hier extra benadrukt omdat The Wall minimalistischer klinkt dan vorige Pink Floyd albums. Ondanks dat is The Wall nog steeds ongehoord goed. Wie krijgt er geen kippenvel als er na een minutenlange opbouw het tweede deel van de titelsong wordt ingezet, en Roger Waters kil en vastberaden "We don't need no education!" zingt? Wie kan zijn emoties bedwingen terwijl het album langzaam toewerkt naar het majestueuze einde waarin de hoofdpersoon zich eindelijk realiseert dat hij krankzinnig is geworden? Ik niet!
11. Nirvana - In Utero (1993)
Het is haast onmogelijk om naar In Utero te luisteren zonder de connectie te leggen met de zelfmoord van de zanger en gitarist van Nirvana, enkele maanden na het verschijnen van dit album. Kurt Cobains liedjes klinken getergder dan ooit, terwijl hij zingt hoe de liefde van zijn fans hem pijn doet, hoe al zijn goede bedoelingen niets dan rampspoed brengen, hoe hij het gevoel heeft al zijn roem en populariteit absoluut niet te hebben verdiend. Zonder deze context klinkt In Utero als een zeer gewaagd en rauw punkrock album, wars van de gelikte productie van zijn voorganger. Het klinkt echter ook wat volwassener, terughoudender. De fantastisch geschreven teksten hinten vaak maar lichtjes naar waar het liedje echt over gaat. Liever spreken ze in metaforen dan te zeggen waar het op staat. Maar met de context wordt In Utero een hartverscheurend testament van een jonge rockster die de druk van het publieke bestaan niet meer aan kon. Ironisch genoeg laat dit album horen hoe veel talent er met hem verloren ging.
10. R.E.M. - Automatic for the People (1992)
Weer een album dat ik graag hoger had gezet, ware het niet dat er negen albums zijn die ik nóg beter vind. Luisteren naar Automatic for the People is een haast religieuze ervaring, misschien omdat het qua onderwerp een wat religieuze insteek heeft. R.E.M. was na het wat matige voorgaande album bang dat ze hun inspiratie kwijt waren, en overwogen om in lijn met de nieuwe muzikale trends een wat harder rock album te maken. Wat het uiteindelijke tot uitgroeide is een ontroerende zoektocht naar de zin van het bestaan. Zonder al te veel af te wijken van de muzikale stijl van eerdere albums raakt Automatic for the People een snaar zoals geen ander album dat ooit bij me heeft gedaan. Het is gevuld met heerlijk zoete melancholie, prachtige poëtische teksten over verre herinneringen, en af en toe, zoals tijdens het bemoedigende "Everybody Hurts", is het zeer direct met zijn boodschap. Automatic for the People is een tranentrekker met een positieve kijk op de wereld. Na het luisteren voelt het leven plotseling weer even als een prachtig, groots avontuur.
9. Radiohead - The Bends (1995)
De foeilelijke afbeelding op de hoes is gelukkig niet representatief voor de inhoud. Voor wie zich afvraagt waar alle ophef rond Radiohead nou om te doen is, raad ik aan om bij dit album te beginnen, in plaats van bij het wat matige eerste album. Natuurlijk hadden ze al de duistere klank waar ze zo bekend om zijn geworden, onder andere te horen in hun hitsingle "Creep", maar waar Creep een beetje aanvoelde als de klaagzang van een zeurderige tiener, weet Radiohead genoeg gevoel en subtiliteit in de teksten en de uitvoering te leggen om deze klaagzang oprecht over te laten komen. De zeurderige tiener is veranderd in een doorsnee persoon die zichzelf steeds meer vervreemd weet van de in rap tempo geïndividualiseerde samenleving. De wereld om hen heen voelt onecht aan en is niet meer geïnteresseerd in zijn problemen, die zich als gevolg daarvan alsmaar ophopen. Hij keert zich af van de wereld zoals de wereld zich volgens hem heeft afkeert van hem. Het is een enorm krachtig sentiment dat, wat mij betreft, geleid heeft tot de best geschreven teksten in de lange carrière van deze band. Liedjes als "Fake Plastic Trees", dat op rustige toon een treffend beeld schetst van een wereld waarin alles kil en oppervlakkig aanvoelt, en "Just", dat in een zeldzaam moment van helderheid alle illusies neersabelt ("You do it to yourself, you do. That's what really hurts..."), zijn enkele van de hoogtepunten. Maar er is eerlijk gezegd geen enkel liedje op The Bends dat ik niet ontzettend goed vind, en dat kan ik van de meeste albums, zelfs op dit lijstje, niet zeggen. Muzikaal gezien is dit het eerste album waarop Radiohead de wat meer experimentele kant op ging, een weg die ze verder zouden bewandelen naarmate de tijd vorderde, maar het is nog steeds duidelijk een rock album. Alles bij elkaar maakt het The Bends een onweerstaanbare moderne klassieker.
8. Daft Punk - Discovery (2001)
Het is niet makkelijk om een Daft Punk fan te zijn. Jaar na jaar sta je droog, afwachtend of het Franse duo nou eindelijk weer eens een fatsoenlijk project gaan afleveren. Ja, in 2007 kregen we het fantastische live album "Alive 2007", Maar het laatste studio album dateert uit 2005 en was ronduit teleurstellend. Voor de rest houden ze zich bezig met het maken van saaie films, saaie soundtracks voor saaie films..... en dat is het wel zo'n beetje. Je blijft echter maar wachten omdat je weet waar Daft Punk toe in staat zijn als ze echt willen, want nu bijna twaalf jaar geleden gaven ze ons Discovery. Toen het album pas verscheen was de pers over het geheel genomen gematigd positief, maar de ongelovigen zijn sindsdien teruggekomen op hun twijfels. Discovery is het album dat mij liet horen dat elektronische muziek nu echt volwassen geworden is en als volwaardige kunstvorm moet worden beschouwd. Techno beats worden afgewisseld met aanstekende disco samples en zachte elektronische ballades, die, hoewel wat klungelig geschreven (Fransen die in het Engels schrijven pakt niet altijd even goed uit), een pure emotie vol kinderlijke onschuld uitstralen. Dat was dan ook de achterliggende gedachte bij het maken van dit album: het gevoel van verbazing en kinderlijke naïviteit, die de wereld zo wonderbaarlijk maken als je klein bent, te vangen in muziek. Het Daft Punk duo greep daarvoor terug op vele samples uit hun eigen jeugd, maar zelfs als niets je bekend voorkomt (zoals in mijn geval) komt de boodschap nog steeds uiterst effectief over. Geen andere muziek ervaring geeft je het gevoel zo blij als een kind te zijn (letterlijk) als deze dat kan. Wie het album geluisterd heeft en er net zo aan verslingerd is geraakt als ik, wil ik verwijzen naar de animatiefilm "Interstella 5555" die speciaal werd gemaakt om als lange muziekvideo te dienen bij dit album. Je zult je zeker niet vervelen.
7. Pink Floyd - The Dark Side of the Moon (1973)
Wat kan ik nog zeggen over The Dark Side of the Moon? Het was het album dat Pink Floyd op de kaart zette, het eerste album waarop ze afstapte van de onpraktische gewoonte om nummers van meer dan twintig minuten lang op hun albums te zetten, het album waar Pink Floyd zich voor het eerst politiek mee profileerde. Ik vermoed dat sommigen het nummer "Money" alleen zullen kennen van de vele reportages over de financiële crisis die het als tune gebruikten. Pink Floyd bewees met dit album dat ze de stap konden maken naar wat meer conventionele muziek zonder de kwaliteiten die hen zo bijzonder maakten op te offeren. Wat niet wil zeggen dat The Dark Side of the Moon een dertien in een dozijn album is. Het begint rustig, maar bouwt langzaam op naar de magistrale finale waar in de laatste zin eindelijke de titel van het album wordt verklaard. Onderweg horen we het verhaal van een driftig wezentje dat niet stil kan zitten, als er eerst over hem gezongen wordt en we daarna het gejaagde gevoel zelf kunnen ervaren in muzikale vorm. Daarna een vertelling over het schijnbaar wegvloeien van het kleine beetje tijd dat we hebben op deze wereld, een gevoel dat we allemaal wel eens hebben wanneer het weer eens opvalt dat de dagen steeds sneller voorbij lijken te gaan. Door politieke dalen voert ons pad dan, om er uiteindelijk achter te komen dat het weinig zin heeft je bezig te houden met zaken als winstbejag of arbitraire verschillen tussen wij en zij. Alles is vergankelijk en alles wat wij op aarde doen, alles waar we van houden, de hele vaart der volkeren is maar een klein onderdeel in het grote geheel. Als Pink Floyd levensbeschouwelijk wil zijn pakken ze het duidelijk niet klein aan. Maar niet alleen de boodschap is groot, alles klinkt groots. Pink Floyd is nooit bang geweest de tijd te nemen hun verhaal te doen en dat betaald zich terug. Of het liedje nou echt iets zegt of niet, het klinkt in ieder geval adembenemend.
6. Wilco - Yankee Hotel Foxtrot (2001)
Yankee Hotel Foxtrot is een meesterwerk, maar dat zou je niet zeggen als je het zo vluchtig voor de eerste keer hoort. Het klinkt ingehouden, simpel, fragiel, een beetje jolig op sommige plekken zelfs. Dus wat maakt het nu zo bijzonder? Dat is eerlijk gezegd een hele goede vraag, maar ik ga mijn best doen. Ten eerste bevat het twee van de meest ontroerende liefdesliedjes die ik ooit gehoord heb: "Jesus etc" en "Reservations". Ik weet niet precies waarom, maar als ik Jeff Tweedy vol smart "You were right about the stars: each one is a setting sun" hoor zingen weet ik op de een of andere manier precies waar hij het over heeft. Iedere keer wanneer ik weer een plastic aanvoelend popliedje hoor over hoe de zanger je voor eeuwig lief zal hebben, bedenk ik wat een schril contrast dat is met de ingehouden woorden die je hoort aan het einde van dit album: "I've got reservations, about so many things, but not about you!" Dat klinkt mij zoveel oprechter in de oren dan iemand die eeuwige trouw beloofd. Zo zit Yankee Hotel Foxtrot vol met precies juist gekozen woorden, begeleid door zachte, strelende melodieën die de ingehouden toon van het album perfect aanvullen. Het feit dat Wilco het simpel houdt, zonder zware gitaarriffs of ondersteuning van grote strijkersorkesten, en zich primair houdt bij akoestische gitaar en piano versterkt de sfeer die ze proberen te creëren nog meer. Yankee Hotel Foxtrot weet zware onderwerpen op een makkelijk te slikken manier te brengen, maar is ook niet bang om af en toe een vrolijke noot te laten horen. Ik moet eerlijk bekennen dat ik niet direct weg was van dit album. Het heeft wat tijd nodig voordat je gaat horen wat er zo bijzonder aan is. Maar als je eenmaal de tijd genomen hebt een relatie op te bouwen met deze muziek, kun je niet anders concluderen: Yankee Hotel Foxtrot is een meesterwerk.
5. Kendrick Lamar - Good Kid, M.A.A.D. City (2012)
Misschien is het nog te vroeg om Good Kid, M.A.A.D. City uit te roepen tot een van mijn favoriete albums aller tijden. Zo lang is het immers nog niet uit. Ik kan het echter niet over mijn hart verkrijgen dit album niet hier op mijn lijstje te zetten. Wat Kendrick Lamar klaarspeelt met het vertellen van zijn levensverhaal, hoe hij mij mee weet te nemen langs alle tragische en inspirerende momenten die hem gemaakt hebben tot de rapper die hij is, heb ik niemand ooit na horen doen. Het vergt moed om zo open te zijn over de meest pijnlijke momenten in je leven, en ik als luisteraar voel me bijna ongemakkelijk over hoe diep ik doordring in zijn verleden en zijn familieleven. Hij vertelt over zijn jeugd in Compton, een buitenwijk van Los Angeles, en hoe hij verwikkeld raakte in bendes, drugs en alcohol. Het verhaal wordt niet chronologisch verteld dus meerdere luistersessies zijn aanbevolen. We horen over hoe zijn dromen van geld en lustige escapades met meisjes ontaarden zonder dat hij er controle over lijkt te hebben. De uiteindelijke inkeer die plaatsvindt na een persoonlijke tragedie zorgt bij mij nog steeds voor kippenvel iedere keer als ik het hoor. Vanaf het eerste moment legt Kendrick heerlijke pakkende rijmen aan de dag, zonder ooit opschepperig te worden of te proberen zijn daden goed te praten. Tenzij hij even in de huid van een personage kruipt, meestal een jongere versie van zichzelf, soms iemand die hij heeft gekend. Geen album dat ik ooit heb gehoord heeft zo'n heftige emotionele reactie teweeg gebracht, en het heeft daadwerkelijk de manier waarop ik naar een aantal dingen kijk veranderd. Of alles wat hij zegt echt waar is? Wie zal het zeggen. Het zorgt in ieder geval voor een fantastisch verhaal.
4. Radiohead - Kid A (2000)
Nooit zal heb ik een album gehoord waar ieder nummer, ieder puzzelstukje zo perfect in het geheel past, waar het hele album zo uniform klinkt zonder eentonig te worden, als Kid A. Nooit ook heb ik een album gehoord waar een band zo'n radicaal nieuwe weg insloeg en toch zo'n hoge kwaliteit wist te behouden. Het album dat bovenaan talloze albums van het decennium lijstjes eindigde en, samen met dat andere grootse Radiohead album, door velen als het beste werk van de band tot nu toe wordt beschouwd, verdient alle lof. Opmerkelijk, want niemand lijkt te weten waar het echt over gaat. Niet verwonderlijk. Zanger Tom York leed in de aanloop naar de opnames van dit album onder een hardnekkige writersblock, dus schreef hij op een gegeven moment maar op wat er in zijn hoofd opborrelde, gooide papiertjes met de stukjes tekst in een hoge hoed en zette ze achter elkaar in de volgorde waarin ze getrokken werden. Het resultaat suggereert een onderwerp gelijk aan de vorige albums, namelijk vervreemding van de samenleving, maar op Kid A klinkt het nog eens extra onheilspellend. De titel Kid A slaat op de eerste gekloonde mens, een creatie net zo synthetisch als de willekeurig bij elkaar geraapte teksten. Het album zelf klinkt als een lange, eindeloze nachtmerrie, een koortsdroom, dankzij de bizar klinkende elektronische muziek die Radiohead deze keer besloot te mixen met meer conventionele instrumenten. Afhankelijk van eigen interpretatie is het laatste nummer het verlossende ontwaken uit de droom, of een liedje over de zelfmoord van Kid A om aan de nachtmerrie die zijn leven is te ontsnappen. We zullen het waarschijnlijk nooit weten. Iedere keer als ik bij het einde kom heb ik even de neiging om opgelucht adem te halen, terwijl ik terug stap in mijn eigen wereld die gelukkig heel wat reëler aanvoelt.
3. Nirvana - Nevermind (1991)
Er zijn maar weinig albums waarbij het zo moeilijk is iets nieuws te zeggen als deze. Hele boeken zijn geschreven over de culturele impact die het had, van het prille begin van Nirvana in Seattle tot het enorme onverwachte succes dat hen plotseling tot de verlossers van de rockmuziek bombardeerde. Ze kwamen dan ook precies op het juiste moment. De wereld had dit album hard nodig en de culturele impact die het heeft gehad is inmiddels legendarisch geworden. Maar is dit album nou echt zo goed als de hype doet geloven? Er is een grote groep mensen in deze wereld die het een van de meest overschatte albums aller tijden vindt. Zoals de plaatsing op dit lijstje doet vermoeden ben ik niet een van die mensen. Voor mij is het een explosie van creativiteit en energie, punkrock op zijn best. Iedereen kent het openingsnummer "Smells Like Teen Spirit" maar de rest van het album is geenszins zwakker. Vele liedjes klinken ruig en schreeuwerig, maar er is geen sprake van de dikdoenerij en recalcitrantie die vroege punk zo typeerde. De teksten zijn bescheiden en zelfkritisch: niet de buitenwereld is waar problemen hun oorsprong kennen, het kwaad zit in onszelf. Het is een sentiment dat de toon zou zetten voor de jaren negentig en de vele rusteloze jongeren van generatie y voelde zich er enorm door aangesproken. Nirvana liet zien dat de droge punkrock riffs wel degelijk gebruikt konden worden om zeer mooie, persoonlijke en emotioneel intense muziek te maken. De simpelheid van de meeste nummers maakt die boodschap alleen nog maar duidelijker. Voor mij was dit het moment waarop punkrock als kunstvorm echt volwassen werd. Om een journalist aan te halen: hoewel Nevermind deprimerend en neerslachtig klonk was het een schok die het leven terugbracht in de statische popmuziek van die tijd. Het album heeft na al die jaren niets aan kracht ingeboet. Het is een van de weinig muzikale creaties die waarlijk het label "tijdloos" trots kan dragen.
2. The Who - Tommy (1969)
Lang heb ik getwijfeld over welk album deze plek zou innemen. Eerst wilde ik Quadrophenia hier zetten, maar bij nader inzien heb ik toch maar gekozen voor het album van The Who dat de rockopera eigenhandig op de kaart zette. Tommy is het ontroerende verhaal van een jongen die door een traumatische ervaring doof, blind en stom wordt. Er lijkt fysiek niets met hem aan de hand te zijn, maar hij spendeert zijn jeugd opgesloten in zijn eigen hoofd terwijl zijn ouders alles proberen om contact met hem te krijgen. Tommy klinkt vrij behoudend in vergelijking met de muziek die zoal op dit lijstje staat, maar het zal gegarandeerd in je hoofd blijven zitten na een paar luistersessies. Hoewel het verhaal vrij dramatisch overkomt, klinkt de muziek licht, makkelijk te verteren. Misschien is dat maar goed ook bij zo'n zwaar onderwerp. Af en toe lopen de rillingen van afschuw even over je lijf (er zit bijvoorbeeld een liedje over seksueel kindermisbruik tussen), waarna je weer even op adem kunt komen met een mooi akoestisch stuk. Het album komt uiteindelijk tot een zinderende finale die legendarisch is geworden dankzij het Woodstock festival. Tijdens het concert van The Who, precies bij het inzetten van het laatste "see me, feel me" verscheen de zon boven de heuveltoppen. Zoals dat festival de kroon was op de jaren zestig is dit album wat mij betreft het hoogtepunt van het muzikale decennium. Een album dat rock en symfonie combineerde, en dat ook nog eens een revolutionair nieuw concept introduceerde dat nog een stap voorbij het conceptalbum ging en een pakkend verhaal vertelde. Petje af.
1. Radiohead - OK Computer (1997)
Al jaren lang beschouw ik OK Computer als mijn favoriete album aller tijden en inmiddels betwijfel ik of dat ooit zal veranderen. Is het überhaupt wel mogelijk om een album zo briljant als deze te overtreffen? OK Computer is een van die albums die een zeldzame combinatie aan de dag leggen van uitmuntende liedjes die prima op zichzelf kunnen staan en die samen ook nog een een coherent en boeiend geheel vormen. Ieder nummer (met uitzondering van "Fitter Happier") had een single kunnen zijn. Dat geeft aan hoe rijkelijk gevuld dit album is met goede muziek, maar om echt goed uit te drukken hoe geweldig het muzikaal in elkaar steekt is een onmogelijke opgave. Radiohead ging met dit album nog meer de experimentele kant op dan ze al met The Bends hadden gedaan, maar nog niet zo ver als het op Kid A. Het hangt duidelijk tussen die twee albums qua stijl. Vanaf het openingsnummer "Airbag" tot het adembenemend intense "The Tourist", waarmee het album sluit, is het een onwaarschijnlijk mooie ervaring. Het klinkt zacht, gepolijst, enorm intens, soms verward en verloren. Geen ander werk weet zo effectief de thema's waar Radiohead zich zo graag aan waagt, sociale isolatie, vervreemding van de samenleving, weer te geven. Geen album kan het beklemmende gevoel van eenzaamheid die het gevolg van individualisering is zo prachtig laten klinken. Mijn favoriete nummer is "Paranoid Android", een liedje dat bestaat uiteen rustige opening waarin de nerveuze stem van Tom York door akoestische gitaar wordt begeleid naar het tweede deel waar een elektrische gitaar het overneemt, en de krankzinnigheid tot uitbarsting komt, om te sluiten met een intense klaagzang die haast klinkt als een klassiek koor. Voor mij staat dit model voor de rijkheid aan inspiratie die in dit album gegoten is. Dit meesterwerk bleef niet onopgemerkt. Niet alleen is het terug te vinden bovenaan vele albums van het decennium lijstjes, maar het was ook een grote bron van inspiratie voor vele andere artiesten. Zonder OK Computer was er geen Muse geweest, geen Coldplay. Over die laatste gesproken, Coldplay zanger Chris Martin zei ooit in een interview: "Ik zou nog steeds mijn linker bal geven om iets zo goed als OK Computer te schrijven". Hij zal de enige niet zijn, maar zoals gezegd denk ik niet dat iemand daar ooit in zal slagen.
